เรื่องของช้างที่ผืนป่าตะวันออก

สัตว์ป่าที่มีสถานะมากกว่าสัตว์ เฉกเช่นสัตว์อื่นๆ  เพราะช้างเป็นสัตว์ที่เป็นทั้งสัตว์พาหะนะเป็นสัตว์ที่ใช้เป็นสัตว์ต่างชักลากไม้ในยุคสมัยที่ป่างไม้เฟื่องฟู และที่สำคัญ ช้างถูกนำมาเป็นเครื่องมือทำสงครามในยุคสร้างอาณาจักรแว่นแคว้นสยาม กรุงศรีอยุธยา จนถึงรัตนโกสินทร์ แต่ปัจจุบันนอกจากช้างจะมีสถานะเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองอาศัยอยู่ในผืนป่าเกือบทั่วทุกผืนป่าในประเทศไทยบางส่วนยังขึ้นทะเบียนเป็นสัตว์เลี้ยงอยู่ตามปางช้างสถานที่ท่องเที่ยวก็มีให้เห็นให้ได้สัมผัสอยู่มาก

                  ป่ารอยต่อ ๕ จังหวัดของภาคตะวันออก ได้แก่เขตรอยต่อของฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และสระแก้ว ในครั้งโบราณผืนป่าแห่งนี้เป็นส่วนหนึ่งของป่า พนมสาลคาม หรือพนมสารคามป่าใหญ่ของประเทศสยามที่มีพื้นที่เริ่มต้นจากฝั่งแม่น้ำโขงครอบคลุมด่านซ้าย เลย นครไทยพิษณุโลก เพชรบูรณ์ ลพบุรี นครราชสีมา สระบุรี ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง จันทบุรี โป่งน้ำร้อน บ่อไร่ ตราด เข้าเมืองกัมพูชา ไพริน โพธิสัต เกาะกง วิวัฒนาการบ้านเมือง ประเทศ ก็ไม่ได้แบ่งแยกผืนป่าออกจากกันจวบจน หมดยุคแว่นแคว้นอาณาจักร  เกิด เป็นประเทศที่พัฒนาตามอย่างประเทศตะวันตก  แยกเขตเมืองเขตจังหวัดการเพิ่มของประชากรทวีมากขึ้น ความต้องการพื้นที่เพาะปลูกก็ต้องการเป็นเงาตามตัวไปด้วย  มีการใช้ทรัพยากรไม้ในการก่อสร้างบ้านเรือน เพื่อ การค้า ป่าภูเขามีการระเบิดหินเพื่การค้าวัสดุก่อสร้างคอนกรีต การ ทำเหมืองแร่ ที่สำคัญคือการทำอุตสาหกรรมป่าไม้ การแผ้วถางปลูกพืชเชิงอุตสาหกรรม เช่นยางพารา ยูคาลิปตัส  และเพื่อผลิตต้นทางของอาหารอย่างน้ำตาลทรายเพื่อเป็น อาหารเช่น ปาล์มน้ำมัน อ้อย และมันสำปะหลัง ข้าวโพดเพื่อผลิตอาหารสัตว์ จึงต้องใช้พื้นที่มาก  ความเจริญทางด้านคมนาคมมีการตัดถนนหนทางที่แบ่งแยกผืนป่าเป็นแห่งๆ การตั้งชุมชนลักษณะเมืองล้อมป่าและบุกรุกป่ามีอย่างต่อเนื่องยาวนานนับร้อยๆปี ทำให้ป่าผืนราบเกือบทุกแห่งถูกที่ทำกินและเมืองรุกจนเกือบหมดสิ้น จนถึง พ.ศ.นี้สถานการณ์ก็ยังน่าเป็นห่วงเพราะมีการบุกรุกป่าอย่างไม่มีการหยุดยั้งแม้มีกฎหมายที่เข้มงวดมากก็ตาม ที่อารัมภบทมายืดยาวก็เพื่อแสดงให้เห็นว่ามนุษย์เป็นผู้บุกรุกผืนป่าด้วยเหตุใดก็ตามแต่มีผลกระทบกับสัตว์ต่างๆที่อาศัยป่าเป็นที่อาศัยอยู่รวมถึงเป็นที่หากินเลี้ยงชีวิต โดยเฉพาะสัตว์ใหญ่อย่างช้าง ด้วยมีร่างกายสูงใหญ่กินพืชเป็นอาหาร พื้นที่ๆอยู่อาศัย และแหล่งอาหารก็ต้องใหญ่ต้องมากเป็นเรื่องธรรมดา

                 ว่ากันว่า ในเวลาร่วมสมัยกับกรุงอโยธยา มีเมืองร่วมสมัยได้แก่ ตองอู อังวะ  ล้านนาเชียงใหม่ กรุงสุโขไท เมืองวิศณุโลก ละโว้  เมืองระแวก พระนคร(กัมพูชา) เมืองสุพรรณ เมืองศรีธรรมาราช แขกมะลายู การทำสงครามของเมืองในภูมิภาคต่างวัดความยิ่งใหญ่ของกองทัพ และการแพ้ ชนะอยู่ที่ทัพช้าง จวบจนเกิดกรุงศรีอยุธยากล่าวถึงการคล้องช้างจากป่ามาทำสงครามมีเพนียดช้าง มีขุนนางกรมช้าง ส่วนตัวช้างเผือกยังเป็นส่วนหนึ่งของชนวนสงคราม และการใช้ช้างในการรบมีมาอย่างต่อเนื่องจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ดังนั้นแหล่งอาศัยของช้างที่สำคัญให้ชุนนางกรมช้างมาคล้องนำไปถวายพระมหากษัตริย์ และเข้าเป็นช้างศึกในกองทัพคงหนีไม่พ้นช้างในผืนป่าเขตอิทธิพลของกรุงศรีอยุธยาที่สำคัญที่สุดคือป่าที่ห่างจากกรุงศรีอยุธยาไม่มากนักคือป่าเขาใหญ่ซึ่งเป็นป่าผืนเดียวกับป่าพนมสารคามหรือป่ารอยต่อ ๕ จังหวัดภาคตะวันออกนั่นเองจากประวัติศาสตร์ว่ากันว่าช้างทรงของพระมหาจักพรรดิ์ก็เป็นช้างจาก  ตำบลศรีมหาโพธิ์ ป่าพนมสารคาม และมรดกลูกหลานช้างสงครามที่หลงเหลืออยู่ในป่าแต่ครั้งยุคกรุงศรีอยุธยาก็ตกทอดมาจนถึงปัจจุบันมิได้สูญสิ้นไปเหมือนไพร่พลของกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ.๒๓๑๐ นานวันเข้าด้วยเป็นสัตว์ใหญ่การถูกล่าน้อยกว่าสัตว์อื่นๆที่ใช้เป็นอาหารจึงเพิ่มประชากรช้างมากขึ้นมากขึ้นนับแต่ต้นรัตนโกสินทร์ความเป็นผืนป่าใหญ่ที่มีอาณาเขตติดต่อกันตั้งแต่เหนือจรดใต้จรดกัมพูชาการเคลื่อนย้ายเดินทางของช้างหากินไปมาสะดวกสบายแต่ วันเวลาผ่านไปจวบจนพ.ศ.๒๕๑๐เป้นต้นมาความเจริญของชุมชนมนุษย์ที่บุกรุกผืนป่าเป็นที่ทำกินและตัดถนนแบ่งแยกผืนป่า ป่าพนมสารคามห้าหกล้านไร่ หายไปเหลือเพียงป่าอ่างฤาไน  หกแสนกว่าไร่ ป่าขุนซ่อง ป่าเขาสิบห้าชั้นป่าสอยดาวเหนือและใต้ ที่มีเนื้อที่รวมกันไม่ถึงครึ่งจากเดิม ทำให้โขลงช้างที่ขยายพันธุ์เพิ่มมากขึ้นมีที่หากินไม่เพียงพอ ช้างหนึ่งเชือกนั้นต้องการพื้นที่หากินประมาณ ๗ ตารางกิโลเมตร ซึ่งในปัจจุบันมีช้างในป่าอ่างฤาไน ประมาณ ๓๐๐ เชือก ปู่ช้างเคยเดินกินต้นกระพ้อ ต้นไผ่กลายเป็นสวนผลไม้สวนยางพาราในยุคหลานช้างเหลน ช้างเป็นสัตว์คงใช้สัญชาติญาณในการรู้ป่าหากินแต่คงไม่รู้สิทธิที่ทำกินของมนุษย์เพราะเป็นผืนป่าที่หากินของช้างมาแต่ดั้งเดิมจึงมีข่าวของเหล่ามนุษย์ว่าช้างบุกรุกที่ทำกินหักโค่นพืชพันธุ์ให้เป็นที่เดือดร้อน

 แต่ลืมคิดไปว่าคนเราไปบุกรุกผืนป่าที่อยู่อาศัยของสัตว์จนสัตว์เดือดร้อนขาดที่หากิน คงต้องคิดกันบ้างแล้วว่าเรา และช้างจะอยู่ร่วมกันในผืนแผ่นดินเดียวกันอย่างไรให้ต่างก็มีความสุข ไม่มองว่าเป็นศัตรูต่อกันก็เรานั่นแหละต้องใช้สมองอันชาญฉลาดคิด